Con không nghe lời “Nói mãi mà nó không nghe!”, “Càng cấm nó càng làm!”, “Mẹ nói một câu, nó cãi lại mười câu!”. Ba mẹ thân mến, có phải những câu cảm thán này đã trở nên quá quen thuộc trong ngôi nhà của chúng ta không? Mỗi lần như vậy là một lần chúng ta cảm thấy bất lực, mệt mỏi, thậm chí là tức giận. Một cuộc chiến căng thẳng nổ ra, và sau cùng, dù ai là người “thắng”, cả hai mẹ con, cha con đều mang trong lòng những tổn thương.
Chúng ta tự hỏi, tại sao con lại trở nên ương bướng như vậy? Nhưng có lẽ, câu hỏi đúng đắn hơn mà một người cha, người mẹ mentor sẽ đặt ra là: “Hành vi con không nghe lời đang cố gắng nói với mình điều gì?”.
Bởi vì đằng sau mỗi sự chống đối, mỗi lời cãi lại, luôn ẩn chứa một “lời nhắn” mà con chưa biết cách diễn đạt thành lời. Bài viết này sẽ là một chiếc la bàn dịu dàng, giúp ba mẹ cùng “giải mã” 5 lời nhắn thầm kín ấy và tìm ra cách “hóa giải” chúng bằng sự thấu hiểu, chứ không phải bằng quyền lực.
“Tảng Băng Trôi” Của Hành Vi “Không Nghe Lời”
Hãy hình dung hành vi của con giống như một tảng băng trôi. Phần nổi mà chúng ta nhìn thấy hàng ngày – sự cãi lời, lờ đi, làm ngược lại – chỉ là một phần rất nhỏ. Phần chìm khổng lồ nằm sâu dưới mặt nước, mắt thường không thấy được, mới chính là nguyên nhân gốc rễ: những cảm xúc, những nhu cầu, những khó khăn mà con đang phải đối mặt.
Cha mẹ “chỉ huy” thường chỉ cố gắng xử lý phần nổi của tảng băng bằng cách la mắng, dọa nạt hay trừng phạt. Nhưng cha mẹ mentor sẽ chọn làm một “người thợ lặn” kiên nhẫn, lặn sâu xuống dưới để khám phá xem điều gì đang thực sự xảy ra trong thế giới nội tâm của con.
5 “Lời Nhắn” Thầm Kín Ẩn Sau Sự Chống Đối Của Con
Khi chúng ta học cách lặn sâu, chúng ta sẽ nghe thấy những lời nhắn vô cùng quan trọng mà con đang gửi gắm.
1. Lời nhắn: “Ba mẹ ơi, hãy nhìn con này!”
Đôi khi, con không nghe lời đơn giản vì đó là cách nhanh nhất để thu hút sự chú ý của chúng ta. Trong thế giới bận rộn này, có thể con cảm thấy mình không được quan tâm đủ. Một đứa trẻ thà nhận được sự chú ý tiêu cực (bị la mắng) còn hơn là không nhận được sự chú ý nào cả. Hành vi chống đối lúc này chính là một tiếng kêu cứu trong vô vọng: “Làm ơn hãy kết nối với con!”.
2. Lời nhắn: “Con muốn được tự làm, con lớn rồi!”
Đây là “lời nhắn” rất phổ biến ở trẻ lên hai, lên ba và đặc biệt là tuổi teen. Con đang trong giai đoạn hình thành bản sắc cá nhân và khao khát được tự chủ. Việc nói “Không!” với ba mẹ đôi khi không phải là hỗn láo, mà là một cách để con nói “Có!” với chính bản thân mình. Đó là một cuộc đấu tranh cần thiết để con trưởng thành, không phải là một cuộc chiến giành quyền lực với ba mẹ.
3. Lời nhắn: “Con đang cảm thấy quá tải và bất lực!”
Một đứa trẻ đang mệt mỏi, đói bụng, buồn ngủ hay đang căng thẳng vì chuyện ở trường sẽ không còn năng lượng để hợp tác. Một yêu cầu tưởng chừng đơn giản như “Dọn đồ chơi đi con” cũng có thể trở nên quá sức. Sự chống đối lúc này không phải là sự thách thức, mà là một tín hiệu “SOS” rằng con đang không ổn và cần được giúp đỡ, vỗ về.
4. Lời nhắn: “Con muốn biết giới hạn thật sự ở đâu?”
Trẻ em, đặc biệt là ở lứa tuổi mầm non, thường thử thách các quy tắc để xem chúng có thực sự tồn tại và nhất quán hay không. “Nếu hôm nay mình không tắm thì có sao không nhỉ?”. Hành động này không phải là cố tình phá rối, mà là một cách để con tìm hiểu về thế giới và cảm thấy an toàn khi biết rằng có những giới hạn vững chắc đang bảo vệ mình.
5. Lời nhắn: “Con cảm thấy yêu cầu này không công bằng!”
Đôi khi, con không nghe lời vì con cảm nhận được sự bất công. Ví dụ, tại sao em được xem TV mà con lại phải đi học bài? Tại sao ba mẹ được dùng điện thoại trong bữa ăn mà con lại không? Trẻ em có một cảm nhận rất mạnh mẽ về sự công bằng, và sự chống đối là cách con lên tiếng cho cảm nhận đó.
Cách Cha Mẹ Mentor “Hóa Giải” Bằng Yêu Thương Và Kết Nối
Khi đã hiểu được những “lời nhắn” của con, chúng ta sẽ không còn sa vào cuộc chiến quyền lực nữa. Thay vào đó, chúng ta sẽ dùng tình yêu thương để hóa giải.
- Dừng lại và hít thở: Trước khi phản ứng theo thói quen, hãy cho mình một khoảnh khắc để bình tĩnh. Một người cha, người mẹ đang nóng giận không thể kết nối được với con.
- Kết nối trước khi sửa lỗi: Hãy ngồi xuống ngang tầm mắt con, công nhận cảm xúc của con trước. “Mẹ thấy con đang có vẻ rất khó chịu. Có chuyện gì vậy con?”.
- Trở thành “thám tử cảm xúc”: Dùng sự tò mò thay vì sự buộc tội. Hãy hỏi những câu hỏi mở: “Điều gì đang khiến con cảm thấy không muốn làm việc này?”, “Mẹ có thể giúp gì cho con không?”.
- Cùng nhau tìm giải pháp: Hãy biến con từ “người đối đầu” thành “người hợp tác”. “Vậy theo con, mình nên làm thế nào để cả hai cùng vui vẻ nhỉ? Mình có thể cùng nhau dọn dẹp trong 10 phút rồi con đi nghỉ được không?”.
Ba mẹ thân mến, hành vi con không nghe lời không phải là một cuộc chiến cần phải chiến thắng, mà là một lời mời gọi để chúng ta thấu hiểu con sâu sắc hơn. Mỗi lần con chống đối, đó là một cơ hội để chúng ta dừng lại, lắng nghe và củng cố thêm sợi dây kết nối.
>> Xem thêm: Cha Mẹ Mentor Là Gì? & 5 Khác Biệt Diệu Kỳ So Với Cha Mẹ “Lo Toan”
Hành trình này đòi hỏi sự kiên nhẫn vô cùng. Nhưng phần thưởng nhận lại không chỉ là một đứa trẻ biết hợp tác hơn, mà còn là một mối quan hệ cha mẹ – con cái được xây dựng trên nền tảng của sự tôn trọng, tin tưởng và yêu thương. Đó mới chính là hành trang quý giá nhất mà chúng ta có thể trao cho con.
Đâu là “lời nhắn” mà ba mẹ thường cảm nhận được nhất từ sự chống đối của con mình? Hãy chia sẻ câu chuyện của bạn ở phần bình luận để chúng ta cùng nhau học hỏi nhé!
>>> Tham khảo: Giáo dục
